Cursus: De Bronstijd, Schagen

De periode waarin onze kennis van het verleden verandert

Zoals de naam al aangeeft, begint de Bronstijd als smeden leren brons te maken. Beschikten we voor de voorafgaande periode, de laatste fase van de Steentijd, vooral over archeologische vondsten, vanaf pakweg 3000 v.Chr. komen er teksten bij. Aanvankelijk spaarzaam, maar al snel in overvloed. Met het spijkerschrift en de hiëroglyfen erbij, betreden we een heel andere wereld.

Brons was aanvankelijk een zeldzaam metaal. (De piramiden zijn weliswaar geconstrueerd in de Bronstijd, maar de bouwers gebruikten nog stenen en koperen werktuigen.) Na een klimaatcrisis rond 2100 v.Chr. breekt het gebruik van brons echter door: de Midden Bronstijd begint en gaat na een half millennium over in de Late Bronstijd.

Dat is een fascinerende tijd, waarin vorsten in Mesopotamië, Egypte (Echnaton, Toetanchamon en een reeks Ramsessen) en Anatolië over en weer schrijven. Ergens woedt een Trojaanse Oorlog. Ondertussen heeft het handelsnetwerk zich uitgebreid tot het verre westen. Denk aan West-Friesland, waar veel archeologische opgravingen uit de bronstijd zijn gedaan.

En dan is er, na 1200 v.Chr., ineens een reeks dramatische veranderingen. Ooit aangeduid als de Zeevolkencrisis, blijkt de breuk minder abrupt te zijn. Toch kwam er een einde aan de eerste fase van de Oudheid, waar latere generaties alleen via sagen nog kennis van hadden.